Dit document beschrijft de veiligheidssituatie in de noordelijke gebieden van Somalië: Somaliland en Puntland van 1 juni 2017 tot en met 1 maart 2018. Het is een actualisering van de COI Focus Somalië. De actuele veiligheidssituatie in Somaliland en Puntland van 18 juni 2017. Cedoca heeft het onderzoek afgesloten op 30 maart 2018.
Tijdens de verslagperiode van 1 juni 2017 tot 1 maart 2018 hebben in Puntland, Somaliland en de betwiste gebieden gewelddadige incidenten plaatsgevonden. De gewelddaden die zich hebben voorgedaan in deze periode kunnen in vijf categorieën worden onderverdeeld: aanslagen en gerichte moorden, confrontaties met Al Shabaab (enkel in Puntland), gewelddadige acties van de IS-factie (enkel actief in Puntland), geweld tussen clanmilities en confrontaties tussen verschillende ordediensten. Als gevolg van dit geweld in de regio vallen er soms burgerslachtoffers en slaan inwoners op de vlucht waardoor ze (tijdelijk) ontheemd zijn, zoals in het dorp Tukarak (in de regio Sool) begin 2018. In het algemeen, stellen verschillende bronnen, gaan alle strijdende partijen zich te buiten aan ernstige misbruiken tegen de burgers gedurende de gevechten en in de door hen gecontroleerde gebieden.
Verschillende bronnen beschrijven de veiligheidssituatie in de gebieden die Somaliland onder controle heeft als stabiel. Er doet zich geweld voor door de verschillende clans en de milities van Khatumo waarbij soms burgerdoden vallen. Momenteel is noch AS, noch IS onder leiding van Mu’mim actief in Somaliland (in vergelijking met de situatie in Puntland). Een executie van een voormalige AS-strijder in Hargeisa wijst volgens bepaalde bronnen op de eerder verborgen aanwezigheid van AS in Hargeisa. De veiligheidssituatie blijft relatief stabiel in Somaliland gedurende deze verslagperiode. Wel was er wat onrust voor en na de presidentiële verkiezingen van november 2017: voornamelijk protesten door supporters van de oppositiepartijen. Op 13 december 2017 wordt de verkozen president Musa Bihi Abdi (Kulmiye) ingezworen.
Wat Puntland betreft zijn er vier variabelen die de stabiliteit in de regio negatief kunnen beïnvloeden: de aanwezigheid van AS, de activiteiten van IS, het drukken van valse munten door de overheid (met een deflatie tot gevolg) en het niet uitbetalen van de soldij (desertie binnen de eigen troepenmacht).
In de regio Khatumo is er bijna geen gewapende activiteit dat gerelateerd kan worden aan het conflict tussen Puntland en Somaliland, maar de situatie in het grensgebied met de Khatumo staat blijft fragiel. Dit laatste komt door clanconflicten tussen de lokale clans (vooral Dhulbahante subclans) die geëscaleerd zijn in 2017. Waarschijnlijk heeft deze opflakkering te maken met de droogte en de schaarse levensmiddelen.
Verschillende bronnen geven aan dat capaciteit van AS in de verslagperiode is toegenomen. Opmerkelijk is hun eerste complexe aanval in de regio waarbij een Puntlandse legerbasis wordt aangevallen door AS-strijders en er 60 Darawish-soldaten worden gedood. IS voert geen grootschalige aanvallen uit tegen de Puntlandse veiligheidstroepen sinds deze IS-factie Qandala heeft verloren. Het voert wel nog kleinschalige asymmetrische aanvallen uit. In november 2017 voert het US Africa Command haar eerste drone-aanvallen uit tegen IS-stellingen.
In tegenstelling tot de vorige verslagperiode is er geen sprake van een gewapend conflict in de stad Galkayo. De stad blijft wel een hotspot door het opflakkerend clangeweld. Het rapport van de secretaris-generaal van de VN van 26 december 2017 stelt dat de situatie in Galkayo stabiel blijft maar nog steeds fragiel is. Vredesonderhandelingen en initiatieven worden ook tijdens deze verslagperiode ondernomen. De gezamenlijke politie-eenheid die zal instaan voor de controle in de stad wordt in augustus 2017 operationeel.
In de betwiste gebieden nemen de clanconflicten toe door de droogte omwille van de competitie voor de bestaansmiddelen. Er vallen hierbij burgerdoden hoewel het moeilijk is om bij de geraadpleegde bronnen een onderscheid te maken tussen een burger en een lid van een clanmilitie.
In de verslagperiode komen er geen grote vluchtelingenstromen op gang door het geweld. UNOCHA schrijft dat naast de jarenlange conflicten en de marginalisatie van de bevolking, ook de aanhoudende droogte in de regio een reden is waarom Somali’s zich het afgelopen jaar verplaatsen en nog zullen verplaatsen. Door de globale klimaatverandering zullen de droogtes frequenter voorkomen en toenemen in intensiteit. De actuele droogte, die al vier regenseizoenen aanhoudt, heeft de bestaansmiddelen vernietigd, een massale ontheemding veroorzaakt en de veerkracht en de overlevingsmechanismen van de Somalische bevolking uitgeput. In het noorden van Somalië zijn de regio’s Awdal, Sool en Sanaag het meest getroffen door deze droogte.
Policy
After the fall of president Siad Barre in 1991, Somalia sank into chaos. Various authorities have taken power since then. Somaliland and Puntland became de facto states independent of Somalia in the 1990's. The general security situation in Somalia is largely determined by a long-term, ongoing, internal armed conflict which has resulted in many Somalis being uprooted or seeking refuge in other countries. In order to assess the need for international protection, the Commissioner General takes into account the fact that there are fundamental differences between the situations in Mogadishu, Central and Southern Somalia on the one hand, and the situation in Somaliland and Puntland on the other.