30 jaar bescherming aan personen op de vlucht voor vervolging of ernstige schade
Op 1 februari 2018 bestond het CGVS 30 jaar. Toen het CGVS op 1 februari 1988 werd opgericht, kreeg het de opdracht om in alle onafhankelijkheid asielaanvragen in België te beoordelen. Deze taak nam het CGVS over van UNHCR, de Vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties. Op 30 jaar tijd heeft het CGVS een hele evolutie doorgemaakt. Naast een sterke toename van het personeel, veranderde door de informatisering de manier van werken ingrijpend. Bovendien kreeg het CGVS in de loop der jaren almaar meer bevoegdheden.
Stijging van het aantal asielaanvragen in de tweede jaarhelft van 2018
In 2018 dienden 23.443 personen een verzoek om internationale bescherming in bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). Dit aantal ligt hoger dan in 2017, toen 19.688 personen een dergelijk verzoek indienden, maar ligt nog steeds veel lager dan in 2015. In 2015 vroegen 44.760 personen internationale bescherming in ons land.
Vooral in de tweede helft van 2018 steeg het aantal verzoeken om internationale bescherming. Een gelijkaardig fenomeen deed zich voor in Nederland en Frankrijk, terwijl er voor andere lidstaten eerder sprake is van een dalende trend. Het is moeilijk om dit fenomeen te duiden. Vele factoren spelen hier mee, waaronder de aanwezigheid in die landen van een gemeenschap van landgenoten. Maar ook de kwaliteit van het asielsysteem (zowel de opvang als de asielprocedure) in België, Nederland en Frankrijk, is hierbij waarschijnlijk van belang.
Landen van herkomst
De meeste personen die in 2018 een verzoek om internationale bescherming indienden in België waren afkomstig uit Syrië, Palestina, Afghanistan en Irak; landen en regio’s waar soms nog hevige conflicten woeden.
Aantal beslissingen blijft op peil
Net als in 2017, nam het CGVS ook in 2018 een groot aantal beslissingen. Zo nam het CGVS in 2018 16.545 beslissingen voor 21.159 personen die asiel vroegen.
Nood aan bescherming blijft hoog
In 2018 oordeelde het CGVS in 49,1% van de eindbeslissingen dat de verzoeker daadwerkelijk bescherming nodig had. Het gaat in totaal om 7.577 beslissingen van toekenning van een beschermingsstatus, voor 10.483 personen (inclusief minderjarige kinderen die hun ouders vergezellen).
Sinds 2015 ligt de beschermingsgraad om en bij de 50% (met 2016 als uitschieter met 57,7%). Zowat de helft van de verzoekers heeft dus effectief nood aan bescherming, wat te maken heeft met de situatie in de landen waar ze vandaan komen.
- 39,8 % van de beslissingen waren beslissingen tot erkenning van de vluchtelingenstatus. Deze status wordt toegekend aan personen die hun herkomstland hebben verlaten omdat ze conform de Conventie van Genève vervolging vrezen omwille van hun nationaliteit, ras, religie, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale groep.
- 9,3 % van de beslissingen waren beslissingen tot toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus aan personen die in geval van terugkeer naar hun land van herkomst een reëel risico op ernstige schade lopen.
Achterstand drastisch geslonken
De werkvoorraad van het CGVS hangt af van de instroom van asielverzoeken, die moeilijk te voorspellen valt en schommelt van jaar tot jaar.
In 2018 slaagde het CGVS erin de dossierachterstand bijna volledig weg te werken. In april 2016 bedroeg de totale werkvoorraad van het CGVS – dit is het aantal dossiers waarvoor het CGVS nog geen beslissing genomen had – nog 18.400 asieldossiers. Dit was het gevolg van de hoge asielinstroom in 2015.
Eind 2017 was de werkvoorraad teruggebracht tot 7.279 dossiers. In 2018 is die verder teruggebracht tot 4.612 eind juli 2018. Er was voorzien dat die tegen eind 2018 zou teruggebracht worden tot 4.000 à 4.200 dossiers (te beschouwen als een normale werkvoorraad – dus een situatie zonder achterstand). Door de onvoorziene sterke stijging van het aantal asielaanvragen in de tweede helft van 2018 werd die doelstelling niet gerealiseerd.
Eind 2018 bestond de werkvoorraad op het CGVS uit 5.015 dossiers. Ondanks de sterke stijging van het aantal verzoeken in de tweede helft van het jaar blijft de achterstand op het CGVS dus nog relatief beperkt (800 à 1.000 dossiers). Maar er moet voor de komende maanden rekening gehouden worden met een sterke toename van de doorstroming van dossiers vanuit de DVZ. Dit zal leiden tot een stijging van de werkvoorraad op het CGVS. Om te voorkomen dat er opnieuw voor langere tijd een achterstand ontstaat, zal het CGVS bijkomende middelen nodig hebben.
Missie vanuit nieuwe locatie aan het Zuidstation
In december 2018 verruilde het CGVS zijn adres vlakbij het Noordstation voor Eurostation, een nieuwe locatie tegenover het Zuidstation. Het CGVS zal er zijn missie op consequente wijze blijven uitvoeren; een status van bescherming toekennen wanneer er een nood aan bescherming bestaat en een beslissing van weigering nemen wanneer die nood aan bescherming niet aanwezig is.
Het CGVS blijft hierbij de evolutie van de situatie in de landen van herkomst van zeer nabij opvolgen. Bij een wijziging van de situatie wordt het beleid aangepast. Zo is in 2018 het beleid voor Palestijnen uit Gaza gewijzigd.
In hetzelfde perspectief is te begrijpen dat personen met een status van vluchteling of subsidiaire bescherming in een andere EU lidstaat in het algemeen geweigerd worden: omdat zij al op een status van bescherming kunnen rekenen, is er geen reden om ook in België een status toe te kennen.