De veiligheidssituatie in Tigray

Englisch

Deze Focus biedt een overzicht van het geweld en de humanitaire situatie in de regio Tigray in Ethiopië, en behandelt de periode van vanaf september 2021 tot juni 2022.

Het document is een update van de COI Focus Ethiopië. De veiligheidssituatie in Tigray en de situatie van etnische Tigray in Ethiopië van 7 september 2021 die ingaat op het verloop van de vijandelijkheden in de regio Tigray vanaf de aanvang van het gewapend conflict in november 2020 tot eind augustus 2021. Dit rapport bouwt eveneens verder op de COI Focus Ethiopië. Spanningen in en rond Tigray van 16 november 2020 die ingaat op de oorzaken van het huidige conflict in de regio Tigray.

Het onderzoek voor deze COI Focus werd afgesloten op 12 juli 2022.

Op 4 november 2020 breken gevechten uit in de regionale staat Tigray. Op 28 november 2020 kondigt premier Abiy Ahmed het einde van de ordehandhavingsmissie in Tigray aan. De federale autoriteiten zetten een interim-regering op in Tigray. De gevechten gaan echter door in verschillende delen van Tigray. Op 28 juni 2021 trekken de federale troepen zich terug en nemen de TDF Mekelle in. In juli 2021 trekken Tigray-troepen de aangrenzende regio's Afar en Amhara binnen, naar eigen zeggen in een poging de druk op de federale regering op te voeren om de de facto blokkade op te heffen en vanwege de territoriale controle die regio Amhara uitoefent over West- en Zuid-Tigray. De offensieven van de TDF, die vooral in oktober 2021 grote successen kennen, zijn niet opgewassen tegen de gecoördineerde aanval van de federale en Amhara-troepen en de inzet van drones vanaf midden november 2021. De TDF trekken zich begin december 2021 terug richting Tigray.  

Sinds aanvang strijden een aantal bondgenoten aan de zijde van het Ethiopische leger tegen de TDF. De uitbreiding van het conflict in juli 2021 naar de naburige regio’s Amhara en Afar introduceert nieuwe actoren in het conflict. De verschillende actoren in het conflict maken zich allen schuldig aan mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal humanitair recht. 
Ondanks gevechten op de grens met Afar en in de zones Zuid-, Noordwest- en West-Tigray in de maanden januari tot maart 2022, is de veiligheidssituatie binnen de regio Tigray in deze periode relatief rustig. Luchtaanvallen in de eerste twee weken van januari 2022 door de federale regering treffen verschillende civiele faciliteiten. In mei 2022 is sprake van gevechten in het noorden van Tigray, op de grens met Eritrea. 

Op 24 maart 2022 kondigt de federale regering een onbepaalde en onmiddellijke humanitaire wapenstilstand af. Sindsdien zijn directe gevechten in het noorden van Amhara en in Afar uitgebleven. In juni 2022 uiten de federale en de regionale leiders van Tigray hun intentie om de oorlog te beëindigen. Gesprekken op diplomatiek niveau hebben bij het afsluiten van deze Focus nog niet plaatsgevonden.
De TDF hebben bij het afsluiten van dit onderzoek de controle over het grootste deel van de regio Tigray. ASF en Amhara-milities controleren West-Tigray. Ook Eritrese troepen zijn daar aanwezig, net als in het noorden van Noordwest-, Centraal- en Oost-Tigray. 

In de periode oktober 2021 tot maart 2022 bestaat het geweld in de regio Tigray voornamelijk uit luchtaanvallen en schermutselingen in de zuidelijke delen van de regio Tigray, nabij de grens met Amhara en Afar. In mei en juni 2022 is opnieuw sprake van gevechten in het noorden en zuiden van Tigray. In West-Tigray is sprake van deportaties, etnische zuiveringen, buitengerechtelijke executies en massadetenties in concentratiekampen tegen de Tigray-bevolking door regeringstroepen en militiegroepen.

Ondanks het duidelijke vooropgestelde doel van de federale missie in Tigray, de arrestatie van TPLF-kopstukken, lijdt de burgerbevolking onder het conflict. Mensenrechtenorganisaties en media rapporteren over grove mensenrechtenschendingen, begaan door verschillende actoren in het conflict. Veel van de ergste schendingen in deze oorlog zijn toegeschreven aan de Amhara- en Eritrese troepen. Verschillende rapporten documenteren systematische slachtpartijen, (extreem) seksueel geweld, vernietiging van civiele infrastructuur en massale plunderingen. Internationale media berichten over etnische zuivering. 

De schattingen van het aantal slachtoffers lopen sterk uiteen naargelang de bron. ACLED registreert 4.297 dodelijke slachtoffers (niet enkel burgers) in de periode van 4 november 2020 tot 30 juni 2022 in de regio Tigray. De onderzoeksgroep van de UGent onder leiding van Jan Nyssen registreerde tot 12.478 burgerdoden maar schat in maart 2020 dat tot wel 500.000 mensen zijn omgekomen sinds de start van de vijandelijkhen in november 2020, zowel direct door geweld als indirect door honger en het gebrek aan medische zorg.

Eritrese vluchtelingen in Tigray worden door alle partijen in het conflict ontvoerd, aangevallen, vermoord, verkracht, lastiggevallen en bedreigd. Zo’n 20.000 vluchtelingen worden vermist nadat de kampen in Tigray zijn verwoest. Velen zijn vermoedelijk gedwongen teruggeleid naar Eritrea.

Tigray telt in juni 2022 ongeveer 1,8 miljoen ontheemden. De steden in Tigray huisvesten het grootste deel van deze IDP’s. Steeds meer IDP’s maken gebruik van smokkelroutes om de regio te ontvluchten. 

Eind mei 2022 telt UNHCR 59.327 Ethiopische vluchtelingen in Soedan, waarvan 49.572 uit Tigray die verblijven in de staten Kassala en Gedaref.

De oorlog heeft geleid tot de bijna totale ineenstorting van het gezondheidszorgsysteem en ook grote materiële schade berokkent aan de onderwijssector in Tigray. De bewegingsvrijheid van mensen wordt beperkt door het gebrek aan brandstof en de verstoring van elektriciteit, telecommunicatie en bankdiensten. In januari 2022 waarschuwt WFP dat 83 % van de Tigray-bevolking voedselarm is, en bijna 40 % lijdt aan een extreem gebrek aan voedsel. Zo’n 5,2 miljoen mensen (meer dan 90 % van de bevolking) in Tigray heeft noodvoedselhulp nodig.

Tot het humanitaire bestand dat de federale regering op 24 maart 2022 afkondigt, was het voor hulporganisaties zeer moeilijk om de broodnodige hulp in Tigray te krijgen. De levering van humanitaire hulp verloopt in april 2022 moeizaam en minder vlot dan aanvankelijk gehoopt. Konvooien naar Tigray worden daarna regelmatiger en groter in omvang. Toch blijft de regio kampen met een gevaarlijk tekort aan brandstof, contant geld, voedsel en medicijnen als gevolg van de blokkade sinds juni 2021. De geleverde volumes zijn ontoereikend gezien de enorme noden, en er zijn amper reserves.

De situatie van etnische Tigray in Ethiopië

De vijandelijkheden in het noorden van het land gaan gepaard met repressie en arrestaties van Tigray in de rest van het land. Antipathie voor het TPLF, die binnen de EPRDF Ethiopië met ijzeren vuist regeerde van 1991 tot 2019, is wijdverbreid in de hoofdstad en elders in het land. De arrestaties van Tigray is in golven gebeurd. 

De eerste golf valt samen met de start van de vijandelijkheden en volgt op de aanval van het TPLF op een militaire basis van de ENDF op 4 november 2020. Duizenden Tigray, voornamelijk militair personeel, zijn opgepakt en ondergebracht in detentiecentra in het hele land op beschuldiging van verraad. Een jaar in de oorlog is er geen duidelijkheid over hun lot. Begin mei 2022 sterft een Tigray-generaal en voormalige commandant van de missie van de Afrikaanse Unie in Somalië in hechtenis. 

Een tweede golf arrestaties begint in juli 2021. Nadat de TDF eind juni 2021 de regionale hoofdstad Mekelle heroveren, zijn duizenden Tigray willekeurig vastgehouden door Ethiopische autoriteiten in het hele land en overgebracht naar geheime locaties. De autoriteiten sluiten ook tientallen bedrijven, winkels en bars van Tigray in Addis Abeba. 

Ook duizenden Tigray die vanuit Saoedi-Arabië zijn gedeporteerd, samen met andere Ethiopiërs die er al jaren in moeilijke omstandigheden overleefden, zijn in deze periode willekeurig gearresteerd en mishandeld. Het aantal repatriëringen vanuit Saoedi-Arabië neemt in de periode van eind juni tot half juli 2021 aanzienlijk toe en valt zo samen met een toename van etnische profilering, willekeurige detenties en gedwongen verdwijningen van Tigray door de Ethiopische autoriteiten in Addis Abeba.

Naarmate de TDF erin slagen verder door te dringen in de regio Amhara in oktober 2021, en de hoofdstad Addis Abeba bedreigen, nemen de arrestaties van Tigray een derde keer toe. Een aantal dagen na de invoering van de noodtoestand op 4 november 2021, arresteren veiligheidsdiensten in de hoofdstad willekeurig Tigray als onderdeel van een escalerend en repressief optreden tegen de etnische groep. De arrestaties gebeuren via huis-aan-huis bezoeken door veiligheidstroepen, met steun van burgerwachten die de identiteitsbewijzen van mensen op straat controleren. De meeste gedetineerden werden vastgehouden zonder aanklacht en zonder toegang tot een advocaat of familie. 

Vrijlatingen lijken net zo willekeurig te zijn als de arrestaties. Er is daarnaast sprake van systematische afpersing door Ethiopische veiligheidsagenten van Tigray die zonder aanklacht worden vastgehouden. Volgens HRW is sprake van een afname van willekeurige arrestaties van Tigray in februari 2022. 

In de eerste twee weken van november 2021 zijn naar schatting 1.000 Tigray gearresteerd. Tussen november 2021 en februari 2022 zijn 18.000 Tigray opgepakt. Zo’n 9.000 Tigray zitten begin juli 2022 nog steeds in hechtenis in een twaalftal locaties verspreid over het land.

Naast de vele arrestaties is eveneens sprake van wraakaanvallen op Tigray-burgers in gebieden in Amhara en Afar die door de TDF waren ingenomen en bij de terugtrekking naar Tigray in december 2021 opnieuw werden verlaten. 

 

Policy

Het beleid dat de commissaris-generaal voert, is gestoeld op een grondige analyse van nauwkeurige en actuele informatie over de algemene situatie in het land van oorsprong. Die informatie wordt op professionele manier verzameld uit verschillende objectieve bronnen, waaronder het EASO, het UNHCR, relevante internationale mensenrechtenorganisaties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Bij het bepalen van zijn beleid baseert de commissaris-generaal zich derhalve niet alleen op de op deze website gepubliceerde COI Focussen opgesteld door Cedoca, dewelke slechts één aspect van de algemene situatie in het land van herkomst behandelen. 

Uit het gegeven dat een COI Focus gedateerd zou zijn, kan bijgevolg niet worden afgeleid dat het beleid dat de commissaris-generaal voert niet langer actueel zou zijn. 

Bij het beoordelen van een asielaanvraag houdt de commissaris-generaal niet alleen rekening met de feitelijke situatie zoals zij zich voordoet in het land van oorsprong op het ogenblik van zijn beslissing, maar ook met de individuele situatie en persoonlijke omstandigheden van de asielzoeker. Elke asielaanvraag wordt individueel onderzocht. Een asielzoeker moet op een voldoende concrete manier aantonen dat hij een gegronde vrees voor vervolging of een persoonlijk risico op ernstige schade loopt. Hij kan dus niet louter verwijzen naar de algemene omstandigheden in zijn land, maar moet ook concrete, geloofwaardige en op zijn persoon betrokken feiten aanbrengen. 

Voor dit land is geen beleidsnota beschikbaar op de website. 

Land: 
Ethiopië